Wespen zijn méér dan enge, agressieve steekbeesten. Ze vangen bergen muggen en spinnen voor je. En ze waarschuwen voordat ze je aanvallen. Niet alles wat zwart met geel gestreept is, is een wesp. In deze blog leer je wespen en hun dubbelgangers beter kennen.
Dit is een wesp
Het insect op de allereerste foto in deze blog is een echte wesp. Wespen kennen we als zwart met geel gestreepte vliegende insecten die gemeen kunnen steken. Maar niet alle beesten met zwarte en gele strepen zijn een wesp. Ook zweefvliegen, bijen en kevers kunnen zwart met geel gestreept zijn.
Veel schattige beestjes zijn zwart met geel, juist omdat ze eigenlijk heel lief zijn. Alsof ze willen zeggen: ‘Ik ben te aardig voor deze wereld, ik doe maar net alsof ik een gevaarlijke wesp ben. Dan word ik misschien wel met rust gelaten.’ Dit verschijnsel wordt ‘mimicry’ (nabootsing) genoemd. Het is daarom handig om de verschillen tussen de één en de ander een beetje te kennen. Voor je het weet, zit je de verkeerde met de vliegenmepper achterna.
Zwart met geel, maar geen wesp
De insecten hieronder zijn geen wespen. Op de foto's hieronder zie je eerst een gewone citroenzweefvlieg, Ze heeft veel bollere ogen en kortere voelsprieten dan een wesp. Het beestje in het midden is een grote wolbij. Ze lijkt op een wesp, maar heeft geen wespentaille. De derde is een penseelkever. Hij is no way een wesp, maar doet wel heel schattig zijn best om erop te lijken.
Wel een wesp, maar niet zwart met geel
Ook is het zo dat niet alle wespen zwart met geel zijn. Wel hebben ze allemaal een slanke taille: een wespentaille.
Ook al hebben ze niet van die felle signaalkleuren, sommige wespensoorten zijn best een beetje link. Je ziet dat al aan hun namen, zoals ‘grote rupsendoder’ (zijaanzicht), of ‘sabelsprinkhanendoder’ (bovenaanzicht). Het is duidelijk dat je hier met jagers te maken hebt, die ook vlees op het menu hebben staan. Maar ook zij laten mensen in principe gewoon met rust.
Wespen waarschuwen drie keer voor ze je aanvallen
Wespen vallen niet 'zomaar' aan. Het liefst vermijden ze conflicten. Daarom waarschuwen ze drie keer voor ze tot de aanval overgaan. Alleen als je op ze gaat staan of zitten zullen wespen meteen steken. Want dan hebben ze geen tijd om je te waarschuwen.
Brommen, verkenningsvlucht en tegen je aan vliegen
Het eerste waarschuwingssignaal is brommen. Ze zitten dan stil, maar met trillende vleugeltjes waardoor het bromgeluid ontstaat. Het is alsof ze willen zeggen: ‘Ehm, hallo… hier zit ik.’
Ga je dan niet weg, dan komt er eentje om je heen vliegen. Net zoals een straaljager die een verkenningsvlucht maakt. Je hoort dan een ‘Bzzz’-geluid vlakbij, en je denkt: ‘Hee, een vlieg.’
Ga je dan nog niet weg, dan vliegen ze tegen je aan. In eerste instantie zonder te steken. Hier gaat het vaak mis, want als mens denk je dat de aanval al begonnen is. Maar in dit stadium kun je jezelf nog steeds behoedzaam terugtrekken.
Vooral niet slaan
Raak je in paniek en begin je te slaan, dan voelt de wesp zich bedreigd. Hij scheidt dan geurstoffen (feromonen) af, als waarschuwingssignaal voor z’n vriendjes in het wespennest. Zij weten dan dat er een broeder in nood verkeert. En dàt is het startschot voor een massale aanval.
Laat je de wespen met rust, dan laten ze jou ook met rust. Een uitzondering op deze regel vormen de ‘limonadewespen’. In augustus hebben zij behoefte aan suiker. Ook al laat je ze met rust, ze komen toch op je limonade, je taart en je ijsje af.
Sla niet naar ze, maar geef ze wat zoetigheid bij jou uit de buurt. Als je een beetje rijp fruit of limonadesiroop op een schoteltje op een afstand legt, dan gaan ze daar naartoe. Zo kun je elkaar weer lekker met rust laten.
Vaardige jagers
Wespen zijn vaardige jagers. Ze zijn wendbaar, snel, en ze werken zelfs samen om een grotere prooi te vangen. Die samenwerking passen ze toe als ze een mens moeten verjagen. Maar ook in z’n uppie is een wesp een behendige vechtjas.
Ik stond een keer in de tuin te kijken naar een spin in een web. Er vloog een wesp rakelings langs me heen, bijna in het web van de spin. ‘Tjonge, heb jij even mazzel,’ dacht ik hardop.
Maar de wesp kwam terug. Hij vloog een rondje, en dook toen met enorme snelheid in het web en greep de spin. Hij kwam vast te zitten in de kleverige spinnenwebdraden, maar wist zich eruit los te wurmen. Niet veel later was de wesp de spin aan het inpakken, zo leek het wel. Daarna vloog hij met prooi en al weg.
Ik heb een klein stukje van het spin-inpakken kunnen filmen. Maar welk materiaal de wesp gebruikt? Draden uit het web van de spin? Dat kon ik niet zien. Het filmpje wordt vertraagd afgespeeld op halve snelheid. In werkelijkheid is de wesp twee keer zo snel.
Wesp XXL: hoornaars
De laatste tijd is er veel te doen rond hoornaars. De opschudding wordt vooral veroorzaakt door de Aziatische hoornaar. Eén hoornaar-koningin schijnt via transport in Frankrijk terecht te zijn gekomen. Daar stichtte ze een hoornaar-volk dat doelgericht en effectief joeg op insecten, waaronder honingbijen. Deze exoten schijnen intussen in Frankrijk hele bijenvolken te hebben gedecimeerd. Men vreest nu dat ze in Nederland hetzelfde zullen doen.
De Europese hoornaar is echter inheems. Ook hij vangt insecten, waaronder bijen. Maar omdat de Europese hoornaar al langer in Nederland woont, zijn onze bijen bekend met de jachttechnieken van de Europese hoornaars. Ze hebben er een passende verdediging voor gevonden. De Oosterse vechtkunsten van de Aziatische hoornaars zijn voor onze bijen nog nieuw. Voor hun heupworpen en houdgrepen moeten de bijen nog een doeltreffende verdedigingstactiek ontwikkelen.
Lekker weinig last van muggen
Europese hoornaars zijn nuttige beesten. Heb je hoornaars in de buurt, dan heb je waarschijnlijk minder last van muggen. En net als bijen en wespen zijn Europese hoornaars in principe mensvriendelijk. Mijn buurman heeft een nest met Europese hoornaars in de spouw, vlakbij de deur. Hij loopt er dagelijks op twee meter afstand langs, zijn huis in en uit. De hoornaars vliegen intussen af en aan. Loopt de buurman door de aanvliegroute, dan vliegen de hoornaars om hem heen. Ze doen hem niets.
Er begonnen wel twee wachters aan weerszijden van de ingang van het nest te brommen toen ik de beestjes op een meter afstand filmde. Zie je wespen of een hoornaars dit doen, dan ben je gewaarschuwd. Beweeg langzaam, want snelle bewegingen alarmeren de wespen.
Mijn buurman heeft overigens een keer een verdwaalde hoornaar in de badkamer gevangen. Gewoon met de hand gepakt, en het beest buiten gezet. Mijn buurman werd niet gestoken. Maar toch… don’t try this at home...
Tot slot: alle foto's zijn genomen in de tuin van Oasemeisje. Alleen de foto en video van de hoornaars zijn gemaakt bij de buurman. Alle beestjes in deze blog kun je dus tegenkomen in een tuin, middenin een woonwijk!
Reactie plaatsen
Reacties